SORU VE CEVAPLARLA HAKLARIMIZ
KIDEM TAZMİNATINI NASIL HAK EDERİM?
1. Kıdem tazminatı hak edebilmek için işyerinde deneme
süresi dahil toplam 1 yıl çalışmış olmanız lazım.
2. Bir çalışan askerlik görevini yerine getirmek için işyerinden
ayrılırsa kıdem tazminatını talep edebilir.
3. Kadın çalışan evlendiği yıl içerisinde işyerinden ayrılırsa
kıdem tazminatını talep edebilir.
4. İşçi emeklilik yaşı gelmemiş olsa da yaşlılık aylığı
bağlanması için öngörülen sigorta süresini ve prim ödeme
gün sayısını tamamlamış ise kendi isteği ile işten ayrıldığında
kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
5. İşveren işçinin iş akdini haksız bir nedenle feshetmişse
işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
6. İşçi İş Kanunu’ndaki haklı sebeplere dayanarak istifa
etmiş ise kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
KIDEM TAZMİNATIMI NASIL HESAPLARIM?
Kıdem tazminatı giydirilmiş brüt maaş üzerinden hesaplanır
ve 1 yıla 30 günlük ücret düşer. 30 günlük çalışma ücreti
son çalışma ücreti üzerinden hesaplanır.
1 YIL 11 AY ÇALIŞTIĞIM İŞYERİNDE 1 YILLIKMI KIDEM
TAZMİNATI ALIRIM?
Çalışan 1 yılı doldurduktan sonra; kıdemi bir yıldan sonra
aylık baz alınarak ödenir, burada çalışan 1 yıl artı 11 aylık
kıdem tazminatı alır. Yani 11 aylık kıdeminin karşılığı kıdem
tazminatı alacağı ölmez.
İŞ SÖZLEŞMEMİ HANGİ HALLERDE TEK TARAFLI FESHEDİP
KIDEM TAZMİNATI TELEP EDEBİLİRİM?
İşçinin iş akdini tek taraflı feshetmesi (istifa) ve kıdem
tazminatını hak etmesi için haklı bir nedenle iş akdini feshetmesi
(istifa) gerekmektedir. İşçinin haklı nedenden dolayı
istifa etmesi için iş sözleşmesinin bitimini beklemesine gerek
yoktur. Bu haklı sebepler şunlardır;
I. Sağlık sebepleri:
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden
doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için
tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup
görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi
ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve
benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin
esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar
göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek
veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref
ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda
bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada
bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi
üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır,
sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi
gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet
kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde
cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine
rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri
veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya
ödenmezse,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi
kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği
sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı
zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa
yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
III. Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin
durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.
İŞYERİNDE DENEME SÜREM KAÇ AYDIR?
Deneme süresi işe başladıktan sonra 2 aydır. Deneme
süresi toplu iş sözleşmeleriyle 4 aya kadar uzatılabilir.
İHBAR SÜREM NE KADARDIR?
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun
diğer tarafa bildirilmesi gerekir. Bu süre işçinin kıdemine
göre değişiklik gösterir. İhbar süresinin amacı; işveren
işçinin iş akdini feshedecekse işçinin iş saatleri içinde ücretinde
bir kesinti olmadan yeni bir iş araması için tanınan bir
süredir. Eğer işveren bu ihbar süresini tanımadan işçinin iş
akdini feshederse, ihbar süresinin karşılığı ücret kadar işçiye
tazminat ödemekle yükümlüdür.
İş sözleşmeleri;
a) İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için bildirimin diğer
tarafa yapılmasından başlayarak 2 hafta sonra,
b) İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan işçi için bildirimin
diğer tarafa yapılmasından başlayarak 4 hafta sonra,
c) İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan işçi için bildirimin
diğer tarafa yapılmasından başlayarak 6 hafta sonra,
d) İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için bildirim yapılmasından
başlayarak 8 hafta sonra sona erer.
SSK PRİMLERİMLERİNDE YAPILAN GİRDİ ÇIKTILAR
KIDEM VE YILLIK İZİN HAKKIMI ÖLDÜRÜR MÜ?
SSK primlerinde yapılan girdi çıktılar kıdem ve yıllık izin
haklarını öldürmez.
HAKSIZ ŞEKİLDE İŞTEN ÇIKARILIRSAM NE YAPMAYALIM?
Haksız şekilde işten çıkarıldıysanız, şirket geneli 30 çalışan
var ise ve bu işyerinde en az 6 aylık çalışma süreniz varsa
iş akdinizin feshedildiğinin size tebliğinden itibaren 30 gün
içerisinde iş mahkemesine başvurup işe iade davası açabilirsiniz.
Bu dava neticesinde işe iade kararı verilirse ayrıca 4
aylık ücretinizin karşılığı olarak tazminat alırsınız. Eğer sendikal
faaliyet sebebiyle iş akdiniz haksız olarak feshedilirse iş
yerinde en az 30 işçinin çalıştırılması ve en az 6 aylık kıdeminizin
bulunması şartı aranmaz. Ayrıca işe iade kararı verilirse
alacağınız tazminat miktarı 1 yıllık ücretinizin karşılığı olacaktır.
FAZLA MESAİMİ NASIL HESAPLARIM?
Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal
çalışma brüt ücretinin saat başına düşen miktarının %50
yükseltilmesi suretiyle ödenmesi gereklidir. Resmi tatiller ile
ulusal bayram ve tatillerde fazla mesai yapmanız durumunda
fazla mesai ücretiniz normal çalışma brüt ücretinin saat başına
düşen miktarının %100 yükseltilmesi suretiyle ödenmesi
gereklidir.
Örneğin, brüt saat ücreti 10 TL olan bir işçinin ay içinde
5 saat fazla çalışma yapması halinde normal ücretine ilave
olarak 5 x 15 TL üzerinden 75 TL fazla çalışma ücreti alması
gereklidir. Eğer resmi tatiller ile ulusal bayram ve tatillerde
bir gün tam olarak çalışmış iseniz ve bir günlük ücretinizin
karşılığı 30 TL ise o gün normal ücretinize ilave olarak bir
yevmiye karşılığı 30 TL daha eklenecek ve toplamda o gün
için 60 TL ücret almanız gereklidir.
MAAŞ BORDROSU VERİLMESİ MECBURİ MİDİR?
İşveren çalışan işçiye her ay düzenli ücret pusulası vermek
zorundadır.
YILLIK İZİNE AYRILMADAN ÖNCE AVANS ALABİLİR Mİ
İşveren çalışanına yıllık izine çıkmadan önce yıllık izin
tutarındaki ücreti avans olarak peşin vermek zorundadır.
YILLIK İZİNDE YOL İZİNİ ALABİLİR MİYİM?
Çalışan yıllık iznini bulunmuş olduğu ilin dışında geçirmek
isterse ve çalışan bunu ispat edebilir işverene sunarsa
işveren çalışana 4 günlük ücretsiz yol izni vermek zorundadır.
YILIK İZİNİMDEN FERAGAT EDEBİLİR MİYİM, KARŞILIĞINDA
ÜCRET ALABİLİR MİYİM?
Yıllık izin hakkı bir dinlenme iznidir. Bir yıl boyunca
çalışıp izne hak kazanan işçinin bu hakkını kullanması ruh ve
sağlık durumu açısından önem taşır.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez ve tek taraflı
olarak feragat edilemez. Dinlenme hakkı anayasal bir haktır,feragat edilemez. İşçinin kendi talebi olsa bile bu hakkından
feragat edemez, ücrete çeviremez. Ancak işten çıktığı
durumda kullanmadığı yıllık ücretli izin günleri toplamının
parasal karşılığını alabilir.
İSTİFA ETSEM KULLANMADIĞIM İZİN HAKLARIM ÖLÜR
MÜ?
İstifa etseniz dahi kullanmadığınız yıllık izin haklarınız
var ise haklarınız ölmez. Ücretini talep edebilirsiniz.
FAZLA MESAİ YAPMA ZORUNLULUĞUM VAR MIDIR?
İşçilerin fazla çalışmaya muvafakat etmeleri gereklidir.
Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin
yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü
durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle
çalışma için bu onay aranmaz.
Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay genelde
her yıl başında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında
saklanır.
İŞ GÜVENCESİ KİMLERİ KAPSAR?
İşyerinde 6 aydan az kıdemi olan işçiler, 30'dan az işçi
çalıştıran işyerlerinde çalışanlar, belirli süreli iş sözleşmesine
tabi çalışan işçiler ile işveren vekilleri iş güvencesi kapsamı
dışındadır. Bu durumdaki işçilerin iş sözleşmesi işveren tarafından
kötü niyetle feshedilmiş ise, işçiye 4857 sayılı İş Kanunu'nda
belirtilen bildirim süresinin 3 katı tutarında tazminat
ödenir.
HAKSIZ İŞTEN ÇIKARILIRSAM KAÇ GÜN İÇİNDE MAHKEMEYE
BAŞVURMALIYIM?
İş sözleşmesi feshedilen işçi fesih tarihi itibariyle 30
günlük süre içinde iş mahkemesine başvurmalıdır. Bu süre
hak düşürücü bir süre olup süre aşımı durumunda, feshin
geçerli olduğu sonucu doğacaktır ve bu süreden sonra işe
iade davası açılamayacaktır.
MAZERETSİZ İŞE GELMESEM İŞTEN ÇIKARILIRMIYIM?
4857 sayılı İş Kanunu 25. madde II. fıkra; iş sözleşmesinin
işveren tarafından bildirim süresi verilmeksizin ve tazminat
ödenmeksizin feshine ilişkin esasları düzenlenmektedir.
İlgili fıkranın “g” bendi gereğince, işçinin işverenden izin
almaksızın veya haklı bir neden olmaksızın ardı ardına 2 gün,
aynı ay içinde tatil günlerini takip eden 2 gün veya aynı ay
içinde 3 gün işe devamsızlık yapması iş sözleşmesinin tazminatsız
ve bildirimsiz feshine yol açabilecektir.
Düzenlemeyi içeren bendin tam metni aşağıdaki gibidir.
g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe
dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki
defa herhangi bir tatil gününden sonraki işgünü, yahut bir
ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
Bu durumda işçi kaç yıl kıdemi olursa olsun tüm tazminat
haklarını kaybeder.
İŞSİZLİK MAAŞINDAN NASIL YARARLANIRIM?
Bunun için 4 koşul vardır. İşsizlik sigortasından yararlanabilmek
için;
1. İşçinin kendi istek ve kusuru dışında iş sözleşmesinin
sona ermesi,
2. İş akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim
ödeyerek sürekli çalışmış olmak,3. Son 3 yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak
4. Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en
yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak,
gerekmektedir.
İşsizlik maaşı ne kadar süreyle ödenir?
Hizmet akdinin feshinden önceki son 3 yıl içinde;
a- 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi
ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
b- 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi
ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
c- 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası
primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, süre ile işsizlik
ödeneği (yukarıda yer alan diğer şartları taşınması kaydıyla)
verilmektedir.
Son 120 günde kesintisiz çalışma şartının içerisine dahil
olmayan hal ve durumlar var mıdır? Varsa bunlar nelerdir?
Hizmet akitleri 4447/51 inci madde kapsamında sona
eren sigortalı işsizlerin, hizmet akdinin sona ermesinden önceki
son 120 gün içinde, hizmet akdi devam etmekle birlikte;
1. Hastalık,
2. Ücretsiz izin,
3. Disiplin cezası
4. Gözaltına alınma,
5. Hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali,
6. Kısmi istihdam,
7. Grev,
8. Lokavt,
9. Genel hayatı etkileyen olaylar,
10. Ekonomik kriz,
11. Doğal afet,
Nedenleriyle işyerinde faaliyetin durdurulması veya işe
ara verilmesi halinde, son 120 günün hesabında prim yatırılmayan
bu süreler kesinti sayılmamaktadır.
İŞVEREN YOL VE YEMEK ÜCRETİ VERMEK ZORUNDA
MIDIR?
Yasal düzenlemeler açısından işverenlere bu noktada
getirilmiş bir zorunluluk bulunmamaktadır. İş sözleşmesinde
böylesi bir hak düzenlenmiyorsa işveren, çalışanlara bu
ödemeleri yapmakla yükümlüdür. Öte yandan; iş sözleşmesi
hükümleri veya işyeri uygulamaları ile bu ödemelerin yapılır
duruma gelmiş olması, işçiler için yasal hak niteliği kazanmasına
yol açacaktır. Bu uygulamalara son vermek isteyen
işveren çalışanlara yazılı bildirimde bulunmak ve yazılı olarak
onaylarını almak durumundadır.
DOĞUM YAPTIM, NE KADAR İZİN ALABİLİRİM?
Kadın işçilerin hamileliği ve doğum yapmaları halinde
dikkate alınması gereken esaslar 4857 sayılı İş Kanunu 74.
madde ile belirlenmektedir.
Bu kapsamda; kadın işçinin doğumdan önce 8 ve doğumdan
sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta izin
hakkı bulunmakta, bu süre boyunca Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası hükümleri uyarınca geçici iş göremezlik
ödeneği verilmektedir. Bu sürenin bitiminde yazılı olarak
istekte bulunan kadın işçiye, 6 aya kadar ücretsiz izin verilebilmektedir.
MESAİ SAATLERİ HARİCİ İZİN GÜNÜMDE BAŞKA BİR
İŞTE ÇALIŞIRSAM İŞTEN ÇIKARTILIR MIYIM?
İşveren işçi ilişkileri, yasa ile belirlenen esaslar çerçevesinde
iş sözleşmelerinde düzenlenmektedir. Bu kapsamda;
işin niteliği, görev tanımları, çalışma süre ve koşulları, işçiye
ödenecek ücret ve diğer esaslar iş sözleşmesinde saptanmaktadır.
Genel bakımdan işveren ile işçi arasındaki ilişki,
bağımlılık esasına dayalı bir iş ilişkisi olarak değerlendirilmektedir.
Bu açıdan işçinin bir başka işte çalışması konusunda
işvereninin onayı esastır.
Bununla birlikte, iş sözleşmesinde konuya yönelik bağlayıcı
özel bir düzenleme yapılmış olması halinde ilgili iş
sözleşmesi hükmü geçerli olacaktır.
RESMİ TATİL GÜNLERİNDE NE KADAR ÜCRET ALMALIYIM?
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinin ücretleri, herhangi
bir çalışma karşılığı olmaksızın işveren tarafından işçiye
ödenmektedir. Böylesi günlerde çalışan işçi, çalıştığı her bir
gün için 1 günlük ücretine fazla çalışma karşılığı olarak hak
kazanacaktır. Bu tutar ve oranlar alt sınırları oluşturmakta, iş
sözleşmeleri ile bu sınırların altında olmamak koşulu ile farklı
ücretlendirmeler düzenlenebilmektedir.
İŞE DEVAMLI GEÇ KALDIĞIM ZAMAN İŞTEN ÇIKARTILIR
MIYIM?
İşçinin işe geç gelmesi sıkça tekrarlanan bir durum
olduğunda, bu konuda uyarılması ve savunmasının alınması
mümkündür. Uyarıya rağmen durumun değişmemesi halinde,
4857 sayılı İş Kanunu'nun 18. maddesinde yer alan, işçinin
davranışlarından kaynaklanan nedenler bölümüne dayanarak,
işçinin haklarını ödeyerek iş sözleşmesi feshedilebilir.
ÖZEL GÜVENLİK KİMLİĞİNİ YENİLEMEK İÇİN NE ZAMAN
BAŞVURMALIYIM?
Özel güvenlik kimliğini yenilmek için en az 6 ay önceden
başvurmanız gerekir.
HERHANGİ BİR SAVUNMAM ALINAMADAN HAKKIMDA
TUTULAN TUTANAK GEÇERLİ MİDİR?
Çalışanın savunması alınmadan tutulan tutanak geçersiz
sayılır.
SÜREKLİ DEĞİŞEN FİRMALARDA KIDEM VE YILLIK İZİN
HAKLARIMIZ ÖLÜR MÜ?
Hayır ölmez; ihaleyi kaybeden şirkete karşı ortada
herhangi fesih, istifa ve ibraname yok ise haklar ihaleyi alan
şirkete devir olur, burada asıl işverende sorumludur.
ASIL İŞVERENLE HUKUKİ BOYUTUMUZ NASILDIR?
Asıl işverenler, alt işverenler tarafından işçilerin 4857
Yasa yönünden ücret ve tazminatlarının ödenip ödenmediği,
işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerinin alınıp alınmadığı, 506
sayılı Yasa yönünden kuruma gerekli bildirimlerin yapılarak
prim vb. ödemelerin yapılıp yapılmadığı bu hususlar da
gerekli dikkat ve özenin gösterilip gösterilmediğinin araştırılarak
kontrol yetkilerini aksatmadan kullanmaları gerekmektedir.
ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİM ÖDENMİYOR BUNUN İDARİ
PARA CEZASI NE KADARDIR?
İş Kanunu’nda, işçinin ücretinin ödenmemesi veya eksik
ödenmesi halinde ceza öngörmüştür. İşçinin ücretini ödemeyen
veya eksik ödeyen işverene bu durumdaki her işçi ve
her ay için 179 YTL para cezası uygulanacaktır. Diğer ifadeyle
Asgari Geçim İndirimi’ni işçiye ödemeyen işverene de bu
ceza uygulanacaktır.
İŞVEREN BENİ ÜCRETSİZ İZİNE ÇIKARMAK İSTİYOR,
KABUL ETMESEM HAKLARIM ÖLÜR MÜ?
İşçinin ücretsiz izine çıkmayı kabul etmemesi halinde
işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü doğar haklarınız
burada ölmez.
İŞVERENİN BAŞKA BİR İŞYERİNE TRANSFER EDİLDİM
BU YASAL MIDIR?
İşçi elbette ki iş sözleşmesinde verdiği bir onaya (yetkiye)
uymak zorundadır. Eğer aynı işverenin farklı işyerlerinde
çalışmayı kabul ve taahhüt etmiş iseniz veya sonradan sizden
onay istendiğinde buna onay vermişseniz bu durum yasaldır.
Ancak böyle bir onaylama durumu söz konusu değilse
ya da bir onay olmasına rağmen ortada işverenin bu iş yeri
değişikliğini kötü niyetle yapmak istediği iddiası varsa aksini
kanıtlamak ve bu değişikliğin objektif nedenlere dayandığını
kanıtlamak işverene düşecektir. Aksi halde işçi bu değişiklik
talebine uymayabilir ve gereğinde İş kanunu 24.madde çerçevesinde
haklı nedenle fesih hakkını kullanabilir.
İŞE BAŞLARKEN MECBURİ PEŞİN İBRANAME İMZALADIM
BU GEÇERLİ MİDİR?
Geçerli değildir. Yargıtay iş ilişkisinin devamı sırasında
alınan ibranameleri muteber görmemiştir. Çünkü işçi bu
dönemde tamamen işverene bağımlıdır Bu yüzden işçi ilişkisinin
devamını sağlamak için iradesi dışında ibra sözleşmesi
imzalamaya yönelmiş sayılmaktadır bu yüzden alınan peşin
ibraname geçersiz sayılır ve işçi çalışır durumdayken özlük
dosyasına konulmasının idari para cezası vardır.
YİM?